استخر نقدینگی چیست؟

در دنیای مالی غیرمتمرکز (DeFi)، استخرهای نقدینگی یکی از مهم‌ترین مفاهیم برای تأمین نقدینگی، تسهیل معاملات و کسب درآمد غیرفعال هستند. اگر شما یک سرمایه‌گذار، معامله‌گر یا علاقه‌مند به حوزه ارزهای دیجیتال هستید، درک نحوه عملکرد استخرهای نقدینگی می‌تواند به شما کمک کند که تصمیمات بهتری در زمینه مدیریت دارایی‌های خود بگیرید. استخر نقدینگی یا Liquidity Pool یکی از اصطلاحات کلیدی در دنیای ارزهای دیجیتال است که نقش بسیار مهمی در فعالیت‌های مالی این حوزه دارد. این مفهوم به وجود مجموعه‌ای از دارایی‌های نقدینگی متمرکز اشاره دارد که توسط شرکت‌کنندگان و سرمایه‌گذاران به اشتراک گذاشته می‌شود. این امر باعث ایجاد یک محیط معاملاتی فعال و پویا می‌شود که افراد می‌توانند در آن به صورت مستقیم با یکدیگر دارایی‌های خود را معامله کنند.

در این مقاله با هومورو همراه باشید،تا به بررسی جامع استخرهای نقدینگی، نحوه کارکرد آن‌ها، مزایا، معایب و نحوه کسب درآمد از آن‌ها می‌پردازیم. همچنین، نکات کلیدی برای مشارکت در این استخرها و کاهش ریسک‌های احتمالی را بررسی خواهیم کرد.

استخر نقدینگی چیست؟

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) یک مجموعه از سرمایه‌های قفل‌شده در یک قرارداد هوشمند است که برای تسهیل معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) و سایر پروتکل‌های مالی استفاده می‌شود. برخلاف صرافی‌های سنتی که به دفتر سفارشات (Order Book) متکی هستند، صرافی‌های غیرمتمرکز از استخرهای نقدینگی استفاده می‌کنند تا امکان مبادله سریع و آسان دارایی‌ها را فراهم کنند. استخرهای نقدینگی یکی از پایه‌های اصلی صرافی‌های غیرمتمرکز مثل «یونی‌سواپ» (UniSwap) هستند. در این صرافی‌ها کاربرانی که به آن‌ها «تأمین‌کنندگان نقدینگی» (Liquidity Providers) می‌گوییم، مقادیر برابری از دو ارز را در یک استخر قرار می‌دهند تا یک بازار تشکیل شود. در ازای دراختیار قراردادن ارزهای خود برای تشکیل این استخر، کارمزدهایی که از معاملات انجام شده در همان استخر دریافت می‌شود، به عنوان سود به حساب این افراد پرداخت می‌شود. این پرداخت سود متناسب با سهم آن‌ها در استخر است. کسانی که مقادیر بیشتری را در یک استخر قرار داده‌اند سود بیشتری نسبت به کسی که مقدار کمتری قرار داده‌اند، دریافت می‌کنند.

نحوه کارکرد استخر نقدینگی چگونه است؟

استخرهای نقدینگی معمولاً با استفاده از قراردادهای هوشمند بر روی بلاک‌چین‌هایی مانند اتریوم (Ethereum)، بایننس اسمارت چین (BSC) و سولانا (Solana) اجرا می‌شوند. این استخرها از تأمین‌کنندگان نقدینگی (Liquidity Providers) تشکیل شده‌اند که دارایی‌های خود را در استخر سپرده‌گذاری می‌کنند.

برای مثال، در یک استخر نقدینگی ETH/USDT، کاربران می‌توانند مقدار معینی از اتریوم و تتر را به استخر واریز کنند. سپس، در ازای تأمین نقدینگی، آن‌ها توکن‌های LP (Liquidity Provider Token) دریافت می‌کنند که نشان‌دهنده سهم آن‌ها در استخر است. در نهایت، هنگام برداشت، این توکن‌ها را بازخرید کرده و پاداش خود را دریافت می‌کنند.

روش‌های تامین نقدینگی در صرافی ‌های غیرمتمرکز چگونه است؟

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) پلتفرم‌های پیشرفته‌ای بر روی بلاک چین هستند که روش‌های جایگزین برای مبادله ارزهای دیجیتال به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند. برای درک کامل اهمیت استخر نقدینگی ابتدا باید به روش‌هایی که این صرافی‌ها از طریق آن‌ها می‌توانند معاملات را مدیریت کنند، نگاه کنیم. این روش‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند.

• دفتر سفارش زنجیره‌ای (On-chain order book)
• دفتر سفارش خارج از زنجیر
• بازارساز خودکار (Automated Market Maker)

نقش بازارسازهای خودکار در استخر نقدینگی

AMM ها عامل اصلی در تغییر روش‌های مرسوم برای تجارت و انجام معاملات در کریپتو بود. بازارساز خودکار جایگزین دفترچه سفارشات شد. تفاوت اساسی بین دفترهای سفارش و بازارسازان خودکار این است که مورد دوم برای تسهیل معامله، استخرهای نقدینگی را جایگزین جفت‌های معاملاتی می‌کند. اساسا، استخر نقدینگی بازاری را برای یک جفت دارایی خاص، مانند اتریوم و تتر ایجاد می‌کند. معاملات AMM شامل هیچ طرف مقابلی نیست و کاربران دارایی‌های دیجیتال را به جای مبادله با سایر کاربران با استخر نقدینگی مبادله می‌کنند و خریدار مجبور نیست برای خرید به فروشنده خاصی متکی باشد. مدل بازارساز خودکار به طور قابل توجهی انعطاف‌پذیری بهتری را برای تجارت جفت ارزها نسبت به صرافی‌ها مطابق با مدل دفترچه سفارش بوجود آورد.

Automated Market makers  به طور کلی‌ راه‌حل‌های همتا به قراردادی هستند که معاملات آن بین کاربران و یک قرارداد هوشمند انجام می‌شود. AMM یک پروتکل مبادله غیرمتمرکز است که برای تعیین قیمت و تامین نقدینگی از قراردادهای هوشمند بهره می‌برد. در مدل بازارساز خودکار، ارزش توکن‌ها بر اساس الگوریتم قیمت‌گذاری تعیین می‌شود. از آنجایی که کل نقدینگی استخر باید همیشه ثابت بماند، قیمت بر اساس تعداد توکن‌های معامله شده در استخر نقدینگی تعیین می‌شود. بنابراین فعالیت‌های معاملاتی هر استخر تأثیر قابل توجهی بر قیمت‌گذاری دارایی خواهند داشت. البته AMMهای مختلف از الگوریتم‌های متفاوتی استفاده می‌کنند.

در صورت تغییر قیمت دارایی با توجه به قیمت بازار جهانی، معامله‌گران آربیتراژ می‌توانند از آن به نفع خود استفاده کنند. الگوریتم‌های قیمت‌گذاری در استخرهای نقدینگی کوچک می‌تواند به نگرانی‌هایی در مورد لغزش منجر شود. لغزش slippage یکی از مشکلاتی است که بسیاری از معامله‌گران در جفت‌های معاملاتی با نقدینگی پایین با آن مواجه هستند. لغزش تفاوت بین قیمت مورد انتظار و قیمت واقعی پس از تکمیل مبادله معامله است، در صورتی که ارزش دارایی معامله‌گران از بین برود.

مزایای استفاده از استخرهای نقدینگی

کاهش نیاز به دفتر سفارشات

در صرافی‌های متمرکز، معاملات بر اساس دفتر سفارشات انجام می‌شود که ممکن است باعث افزایش زمان پردازش و هزینه‌های بالا شود. اما در DEXها، استخرهای نقدینگی جایگزین دفتر سفارشات شده و معاملات را به‌صورت خودکار پردازش می‌کنند.

کسب درآمد غیرفعال

تأمین‌کنندگان نقدینگی می‌توانند با سپرده‌گذاری دارایی‌های خود در استخرهای نقدینگی، از کارمزدهای معاملاتی کسب درآمد کنند. این مدل، مشابه سود بانکی اما با نرخ‌های بهره معمولاً بالاتر است.

عدم نیاز به واسطه‌ها

از آنجایی که استخرهای نقدینگی در بستر بلاک‌چین کار می‌کنند، نیازی به واسطه‌های مالی نیست و کاربران می‌توانند بدون نیاز به ثبت‌نام یا احراز هویت در صرافی‌های متمرکز، معاملات خود را انجام دهند.

دسترسی جهانی و 24 ساعته

صرافی‌های غیرمتمرکز و استخرهای نقدینگی به‌صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کنند و هر کسی از هر جای دنیا می‌تواند در آن‌ها مشارکت کند.

چالش‌ها و ریسک‌های استخرهای نقدینگی

زیان ناپایدار (Impermanent Loss)

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات تأمین‌کنندگان نقدینگی، زیان ناپایدار است. زمانی که قیمت یکی از دارایی‌های استخر نسبت به دیگری تغییر کند، ممکن است ارزش دارایی‌های قفل‌شده کمتر از زمانی باشد که تأمین‌کننده نقدینگی تصمیم به برداشت آن‌ها می‌گیرد.

ریسک قراردادهای هوشمند

از آنجایی که استخرهای نقدینگی بر اساس قراردادهای هوشمند عمل می‌کنند، اگر کد قرارداد دارای اشکالات امنیتی باشد، ممکن است مورد حمله قرار گیرد و سرمایه کاربران از دست برود.

کارمزدهای بالای شبکه

در برخی بلاک‌چین‌ها مانند اتریوم، هزینه‌های گس (Gas Fees) می‌تواند بالا باشد که ممکن است سوددهی را کاهش دهد.

خطرات مرتبط با پروتکل‌های نامعتبر

برخی از پروتکل‌های جدید ممکن است معتبر نباشند و کاربران با سرمایه‌گذاری در آن‌ها، دارایی‌های خود را در معرض خطر قرار دهند.

محبوب‌ترین پلتفرم‌های استخر نقدینگی کدام اند؟

برخی از محبوب‌ترین پلتفرم‌هایی که از استخرهای نقدینگی استفاده می‌کنند عبارتند از:

Uniswap (یونی‌سواپ)

PancakeSwap (پنکیک‌سواپ)

Balancer (بالانسر)

Curve Finance (کرو فایننس)

SushiSwap (سوشی‌سواپ)

جمع بندی

استخرهای نقدینگی یکی از ستون‌های اصلی DeFi هستند که امکان تأمین نقدینگی، انجام معاملات بدون واسطه و کسب درآمد غیرفعال را فراهم می‌کنند. با این حال، مشارکت در این استخرها مستلزم درک ریسک‌های موجود و اتخاذ استراتژی‌های مناسب است. با تحقیق کافی و انتخاب پلتفرم‌های معتبر، می‌توان از این فرصت‌ها برای افزایش دارایی‌های دیجیتال استفاده کرد. اگر به سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی علاقه‌مند هستید، حتماً از منابع معتبر اطلاعات کسب کنید و سرمایه‌گذاری خود را هوشمندانه مدیریت کنید.