صرافی غیرمتمرکز یا دکس(DEX) چیست؟
عمده‌ترین فعالیت صرافیها، ایجاد بستر مناسب برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال است. همانطور که می‌دانید ارزهای دیجیتال فعالیت خود را به صورت غیرمتمرکز انجام می‌دهند. به زبان ساده‌تر هیچ نهاد یا سازمان خاصی بر فعالیت ارزهای دیجیتال تسلط ندارد. این دقیقا همان اتفاقی است که درمورد نحوه فعالیت صرافی‌های غیرمتمرکز رخ می‌دهد. درواقع کاربرانی که برای انجام معاملات خود از صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده کنند، می‌توانند تمام خرید و فروش‌های ارزی خود را بدون نظارت هیچ نهاد یا سازمان خاصی به ثبت برسانند.
این صرافیها که با نامDecentralized Exchange و علامت اختصاری DEX شناخته شده‌اند، به کاربران خود این اجازه را می‌دهند که بدون محدودیت و بدون نیاز به انجام فرایند احراز هویت، با اشخاص دیگر ارتباط برقرار کرده و ارزهای مختلف را خرید و فروش کنند. درواقع یکی از مثبت‌ترین ویژگی‌های این صرافیها، کارکرد بسیار ساده و عملکرد خوب آن است.
نحوه کار صرافی های غیر متمرکز (DEX) چگونه است؟
صرافی های غیرمتمرکز از بلاکچین استفاده می‌کنند و برای برقراری ارتباط بین کاربران از قراردادهای هوشمنداستفاده می‌کنند.
سه نوع اصلی از صرافی‌های غیرمتمرکز DEX وجود دارد:
- بازارسازان خودکار (Automated market makers)
- دفترچه‌های سفارش (Order books DEXs)
- تجمیع‌کننده‌ها (DEX aggregators)
هر کدام از انواع صرافی‌های غیرمتمرکز به کاربران اجازه می‌دهند تا به طور همتا به همتا از طریق قراردادهای هوشمند مستقیماً با یکدیگر معامله کنند. اغلب صرافی‌های غیرمتمرکز با استفاده از مجموعه‌ای از قراردادهای هوشمند، قیمت ارزهای دیجیتال مختلف را به‌صورت الگوریتمی تعیین می‌کنند و از استخر نقدینگی (liquidity pools) استفاده می‌کنند.
تفاوت صرافی های متمرکز و صرافی غیرمتمرکز
تفاوت اصلی بین صرافی های غیرمتمرکز یا همان دکس ها و صرافی‌های متمرکز از نظر سرپرستی است. در اکثر صرافی‌های متمرکز و معتبر، کاربران باید تایید هویت شوند و دارایی‌های دیجیتال خود را در کیف پول‌هایی که صرافیها تعیین کرده‌اند ذخیره کنند. هدف صرافی‌های متمرکز راحت‌تر کردن معاملات بین کاربران، جلوگیری از کلاهبرداری و سو استفاده است. به همین دلیل به‌طور کامل کنترل معاملات را در دست دارند.
یکی دیگر از جنبه‌های تفاوتی این دو صرافی در نحوه عملکرد آنها است. عملکرد صرافی غیرمتمرکز به صورتی است که هیچ نظارتی بر معاملات ارزی نداشته و فقط امنیت معاملات را تامین می‌کند. اما صرافی‌های متمرکز به صورت مستقیم بر نحوه معامله و خرید و فروش ارزهای دیجیتال تسلط دارد. علاوه بر آن، صرافی‌های متمرکز چهارچوب‌های امنیتی بیشتری برای ورود سرمایه‌گذاران در نظر گرفته است. در صورتی که صرافی غیرمتمرکز تنها با استفاده از برخی اطلاعات شخصی و بدون احراز هویت، اجازه خرید و فروش ارزهای دیجیتال را به کاربران خود می‌دهد.
ویژگی‌های صرافی های غیرمتمرکز
همان طور که در بالاتر گفته شد صرافی های غیر متمرکز یا دکس ها ویژگی های بسیار زیادی دارند در ادامه به بررسی و شرح این ویژگی ها می‌پردازیم:
1_ عدم کنترل دارایی
مهم ترین ویژگی صرافی‌های غیرمتمرکز عدم کنترل دارایی کاربران است. همانطور که گفته شد صرافی‌های متمرکز به صورت کلی نظارت و کنترل خاصی بر معاملات و دارایی کاربران دارند، اما صرافی غیرمتمرکز هیچگونه کنترل و تسلطی بر دارایی سرمایه‌گذاران نداشته و به آنها این امکان را می‌دهد که سرمایه خود را به صورت شخصی و بدون انتشار هیچ اطلاعات شخصی حفظ و نگه‌داری کند.
2_ عدم نیاز به احراز هویت
یکی از رایج‌ترین موضوعاتی که کاربران در سال‌های اخیر با آن درگیر بودند، انجام فرایند احراز هویت بود. اما این مشکل در صرافی غیرمتمرکز به سادگی حل شد. سیستم و ساختار درونی این صرافیها به صورتی است که کاربران برای خرید و فروش ارز تنها به یک کیف پول نیاز دارند، علاوه بر آن می‌توانند کیف پول خود را تنها با اطلاعات شخصی که در ابتدای ورود به صرافی ثبت کرده‌اند دریافت کنند. نکته لازم به ذکر این است که تمام این اطلاعات به صورت کاملا محرمانه ذخیره شده و برای هیچکس قابل‌دسترسی نیست. این ویژگی برای کاربران ایرانی خیلی مهم است.
3_ امنیت بالا
امنیت بالا در صرافی‌های متمرکز یکی دیگر از ویژگی‌های بسیار کاربردی این نوع از صرافی است. درواقع صرافی‌های غیرمتمرکز به سبب سیستم‌های امنیتی و اجزای درونی بسیار قوی که دارند، به هیچ هکر یا سیستم غیرمجازی اجازه دسترسی نمی‌دهند.
4_ عدم محدودیت در معامله
عدم محدودیت در معاملات صرافی‌های غیرمتمرکز یکی دیگر از مزیت‌های بسیار خوب این صرافی است. در بسیاری از صرافی‌های متمرکز برای کاربران سقف معاملات وجود دارد، و بیشتر از حد مجاز قادر به انجام معاملات نیستند، اما صرافی‌های غیرمتمرکز هیچ محدودیتی برای معاملات خود درنظر نداشته و کاربران می‌توانند هر میزان از معامله را به ثبت برسانند.
معرفی 5 صرافی غیر متمرکز برتر
در ادامه قصد داریم که به معرفی 5 صرافی برتر حوزه غیر متمرکز بپردازیم:
1_ صرافی یونی سواپ
«یونی‌سواپ» (Uniswap) برپایه بلاکچین اتریوم ساخته شده و تنها با چند گام آسان میتوانید با استفاده از قراردادهای هوشمند، اتریوم و توکن‌های ERC-20را معامله کنید. مبلغ کارمزد در این صرافی غیرمتمرکز، ۰.۳ درصد است که به هر دو شکل اتریوم و توکن ERC-20 پرداخت می‌شود.
2_ صرافی پنکیک سواپ
صرافی دکس پنکیک سواپ روی شبکه بایننس راه‌اندازی شد و محصولات معاملاتی متنوعی را در اختیار کاربران قرار داد. این پلتفرم نیز به صورت اپن سورس طراحی شده است و یک تیم ناشناس به عنوان Chefs یا سرآشپزها در Kitchen یا آشپزخانه صرافی مشغول به کار هستند و مشکلات موجود در کدنویسی صرافی را رفع‌ورجوع می‌کنند. این صرافی فضای منحصر به فردی برای سواپ توکن‌ها است و به کاربران اجازه می‌دهد با سرمایه‌گذاری در فارم‌ها سود دریافت کنند. از سوی دیگر کاربران می‌توانند با استیک کردن توکن Cake نیز درآمد داشته باشند.
3_ صرافی سوشی سواپ
صرافی سوشی سواپ از نوع AAM است و به‌شدت بین کاربران ارز دیجیتال محبوب شده است. این صرافی DEX با استفاده از قراردادهای هوشمند برای جفت‌ارزهای موجود بازارسازی می‌کند.
سوشی سواپ در سال ۲۰۲۰ و در نتیجه فورکی که در یونی‌سواپ انجام شد به وجود آمد. شروع کار این صرافی همزمان بود با انفجار توکن‌های دیفای در بازار ارز دیجیتال. در این صرافی برای هر جفت ارز یک استخر نقدینگی ایجاد می‌شود تا تریدرهای دیفای بتوانند با تامین نقدینگی به سود برسند.
4_ صرافی تریدر جو
تریدر جو یکی دیگر از دکس‌های پرطرفدار است که روی شبکه آوالانچ قرار دارد. این صرافی غیرمتمرکز کار خود را از آوریل ۲۰۲۱ شروع کرد. امکانات تریدر جو تا حدودی شبیه به پنکیک سواپ است. این مکانات شامل ترید، استخر، فارم، لندینگ و استیکینگ می‌شود.
5_ صرافی وان اینچ
صرافی وان اینچ را را می‌توان سرویسی چند لایه از صرافی‌های غیرمتمرکز در نظر گرفت. در واقع وان‌اینچ چندین صرافی غیرمتمرکز در بستر یک پلتفرم هستند. امکان ثبت سفارشات به صورت محدود در این صرافی وجود دارد و تنوع توکن‌های حاضر در این صرافی نیز نسبتاً قابل‌قبول است. زمانی که یک سفارش در این پلتفرم ثبت می‌کنید، سفارش شما در چند صرافی غیرمتمرکز، به صورت همزمان، قرار می‌گیرد.
مزایای صرافی های غیر متمرکز
در صورت وجود هر گونه ابهام میتوانید با کارشناسان ما ارتباط برقرار کنید:
1_ حضانت
از کلیدی‌ترین و مهم ترین مزیت‌های صرافی های غیرمتمرکز، حضانت از اطلاعات هویتی و همچنین محافظت از کلید‌های خصوصی کاربران است. صرافی‌های غیرمتمرکز برای اتصال به کیف‌پول‌‌های دیجیتال و انجام تراکنش‌ها احتیاجی به کلید‌های خصوصی شما ندارند.
2_ دارای تنوع
در صرافی‌های متمرکز، فقط ارزهای دیجیتالیی امکان فعالیت دارند که مانعی از لحاظ قانونی و مالیاتی برای خرید و فروش آنها وجود نداشته باشد، اما می‌دانیم که به دلیل عدم وجود سقف برای افزایش قیمت یک ارز مجازی به صورت روزانه، با استفاده از صرافی متمرکز، بخش بزرگی از بازار را از دست خواهیم داد. اما در صرافی‌های غیر متمرکز، امکان خرید و فروش این ارزها فراهم است که خود عاملی در محبوبیت این صرافیها است.
3_ معاملات قابل اعتماد
در صرافی‌های غیرمتمرکز، مبادلات از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌پذیرد و این دلیل کافی است تا مبادلات تحت صرافی غیرمتمرکز، کمتر مورد حمله هکر‌ها قرار بگیرد.
معایب صرافی های غیر متمرکز
در صورت وجود هر گونه ابهام میتوانید با کارشناسان ما ارتباط برقرار کنید:
1_ نقدینگی کم
موضوعی که می‌تواند ارزش یک صرافی را بیش از پیش بالا ببرد، بالا بودن نقدینگی آن صرافی است، اما در صرافی‌های غیرمتمرکز شاهد نقدینگی کمتری هستیم، این یعنی در طرف دیگر یک معامله افراد کمتری وجود خواهند داشت که این موضوع یکی از معایب بزرگ صرافی‌های غیرمتمرکز است.
2_ سرعت پایین
معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز نیاز به زمان بیشتری برای تایید شدن دارند. دلیل اصلی این موضوع پایین بودن میزان نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز و تعداد کم کاربران این صرافیها است.
3_ لیست شدن توکن های نامعتبر
زمانی که یک کاربر در لیست یک صرافی غیرمتمرکز جست و جو کند، بدون شک شاهد تعداد زیادی از توکن‌ها خواهد بود که حتی یک لوگو‌ی معتبر برای نمایش آنها نیز ساخته نشده، این موضوع بسیار خطرناک است زیرا افراد سودجو می‌توانند با تشویق آماتور‌های بازار به خرید توکن‌های ساختگی، کلاهبرداری‌های بزرگی را رقم بزنند که در این صورت قربانی‌های کلاهبرداری قادر به فروش توکن‌ها نخواهند بود.
جمع بندی
صرافیها بخش مهمی از بازار ارزهای دیجیتال هستند. به همین سبب ارتقای آنها نقش عظیمی در بهبود روند بازار ارزهای دیجیتال دارد. با ارائه قابلیت‌های جدید در صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز و افزایش آگاهی و شناخت کاربران نسبت به این صرافیها، انتظار می‌رود که در آینده نقش و ظرفیت صرافیها بیشتر شود.
در سال های آینده استقبال از صرافی‌های غیرمتمرکز به دلیل افزایش نظارت و سخت‌گیری بر صرافی‌های متمرکز بیشتر خواهد شد. با این حال، در حالیکه بعید است قانون‌گذاران بتوانند راهی برای از بین بردن کامل شبکه‌های غیر متمرکز پیدا کنند، اما می‌توانند دسترسی به پلتفرم‌های متمرکز را مسدود کنند. اخیرا بزرگترین صرافی جهانی یعنی بایننس، مورد انتقاد رگولاتورها در سراسر جهان قرار گرفته است و چندین کشور در مورد فعالیت‌های آن هشدار داده و بازرسی‌های خود را شروع کرده‌اند. به طور کلی صرافی های غیر متمرکز یا همان دکس ها آینده دنیای ارز های دیجیتال می‌باشند.
