دیفای (DeFi) امور مالی غیرمتمرکز چیست؟

دیفای (DeFi) به‌معنای امور مالی غیرمتمرکز است. این اصطلاحی برای انواع برنامه‌های مالی در ارزهای دیجیتال یا بلاکچین است که به‌منظور از‌بین‌بردن واسطه‌های مالی در خرید ارز دیجیتال است. DeFi از بلاکچین، فناوری پشت ارز دیجیتال بیت کوین، الهام گرفته است که به نهاد های مالی امکان می‌دهد تا نسخه‌ای از تاریخ معاملات را نگهداری کنند. این یعنی که هیچ نهاد متمرکزی آن را کنترل نمی‌کند.

متمرکز بودن جزو ویژگی‌های جدانشدنی بازار مالی سنتی است. منظور از «متمرکز» کنترل و تصمیم‌گیری درباره پول (در کل سیستم مالی) یک کشور توسط مسئولان و بانک‌ مرکزی (افراد و گروهی مشخص) است. به عبارت دیگر جریانات مالی یک کشور به طور متمرکز توسط مقامات دولتی و سیاسی همانجا کنترل می‌شود؛ تصمیم‌گیری درباره چاپ پول، جریان و عرضه پول‌ها و دیگر موارد همگی بر عهده آن‌ها قرار دارد. با ظهور مفاهیمی همچون دیفای (DeFi) این نحوه مدیریت رفته رفته تغییر خواهد کرد.

دلیل ظهور امور مالی غیر متمرکز چیست؟

در سیستم مالی سنتی که اکنون حاکم بر دنیا است، مردم اختیار دارایی‌های خود را به منظور دریافت سود به نهاد‌هایی نظیر بانک‌ها می‌دهند، نهادهایی که همچنان در بالادست، تحت اختیار دولت و به عبارتی افرادی خاص قرار دارند. مشکل چنین سیستمی قرارگیری کنترل آن به طور متمرکز در اختیار افرادی خاص و مشخص است. این متمرکز بودن، ریسک خطرات ناشی از آن را به شدت افزایش می‌دهد. یکی از راهکارهای جایگزین که مشکلات سیستم مالی سنتی را برطرف کرده است، سیستم مالی غیر متمرکز یا همان دیفای اتریوم برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال و دیگر فعالیت‌های مالی به شمار می‌رود.

ما وقتی با برنامه‌های غیرمتمرکز کار می‌کنیم، دیگر به بانک نیازی نداریم. می‌توانیم از پروتکل‌های وام‌دهی مبلغ مورد نظرمان را وام بگیریم و برای تضمین، باید وثیقه‌گذاری کنیم. کنترل و مدیریت دارایی‌ها هم دیگر به عهده آن نهاد متمرکز نیست و همین مسئله امنیت را افزایش می‌دهد. تمام این موارد با تکیه بر تکنولوژی بلاکچین قابل انجام است. بانک، اطلاعات مشتریانش را در سرورهایی ذخیره می‌کند که تنها مدیران و افراد رده‌بالا به آنها دسترسی دارند؛ اما در دیفای، اطلاعات به صورت شفاف روی بلاکچین ذخیره می‌شود و کاربران به آن دسترسی دارند. دیفای با هدف بزرگی که دارد می‌تواند در کنار بلاک چین به‌عنوان یکی از نوآوری‌های امیدوارکننده عصر دیجیتال در نظر گرفته شود.

کاربردهای دی‌فای (DeFi) چیست؟

کاربردهای دیفای بسیار گسترده است و اغلب بخش‌های دنیای مالی می‌توانند از مزایای دیفای بهره‌مند شوند. با این حال، سه کاربرد اصلی دیفای به شرح زیر است:

دریافت وام و وام‌دهی به کاربران

پروتکل‌های وام‌دهی غیرمتمرکز یکی از محبوب‌ترین برنامه‌های کاربردی اکوسیستم دیفای هستند. وام‌دهی و دریافت وام به‌صورت آزاد و غیرمتمرکز مزیت‌های زیادی نسبت به سیستم اعتباری سنتی دارد. ازجمله ویژگی‌های جالب پلتفرم‌های وام‌دهی مبتنی بر بلاک چین می‌توان به پرداخت فوری، امکان وثیقه‌گذاری با دارایی‌های دیجیتال و نیاز نداشتن به چک‌های اعتباری اشاره کرد.

در این سیستم‌ها، تأمین‌کنندگان نقدینگی با قراردادن دارایی‌های خود در پلتفرم می‌توانند سود دریافت کنند و افراد دیگر می‌توانند از آن نقدینگی وام بگیرند.

صرافی‌های غیرمتمرکز

به‌گفته فعالان بازار کریپتو کارنسی و آینده پژوهان صنعت مالی، صرافی‌های غیرمتمرکز در آینده حوزه معاملات مالی نقش انکارناپذیری خواهند داشت و این صرافی‌ها خود شامل دیفای می‌شوند. در صرافی‌های غیرمتمرکز که روی بلاک چین کار می‌کنند، معامله‌گران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال را بدون واسطه و به‌شکل مستقیم خریدوفروش کنند. این معاملات از کیف پول شخصی کاربران انجام می‌شود.

ازآنجاکه یک سازمان متمرکز نمی‌تواند کنترلی بر فرایندهای صرافی داشته باشد، کارمزد معاملات بسیار ناچیز است؛ اگرچه هنوز درباره کارمزد تراکنش‌های خودِ شبکه چالش‌هایی وجود دارد.

همچنین، می‌توان از فناوری بلاک چین برای صدور و ارائه مالکیت تعداد زیادی از ابزارهای مالی بهره برد. این برنامه‌ها با ایجاد بستری غیرمتمرکز، نیاز به اعتماد به سازمان‌های امانتدار را از بین می‌برند و با کمک فناوری دفتر کل توزیع‌شده، یک نقطه شکست یکتا ندارند که احتمال حمله به آنها وجود داشته باشد.

خدمات بانکی پولی

همان طور که میدانید برنامه‌های DeFi طبق تعریف، برنامه‌های مالی هستند، خدمات بانکی پولی یکی از کاربردهای بدیهی این برنامه‌ها است. این خدمات می‌تواند شامل صدور استیبل کوین‌ها  ارزهای دیجیتال باثبات رهن و بیمه‌نامه باشد.

با درنظرگرفتن روند بالغ‌شدن صنعت بلاک چین، تمرکز زیادی بر ایجاد استیبل کوین‌هایی وجود دارد که مانند تتر ارزش ثابت داشته باشند و درعین‌حال غیرمتمرکز هم باشند. استیبل کوین‌ به نوعی از ارزهای دیجیتال گفته می‌شود که دارای پشتوانه یک دارایی یا کالای پایدار مانند دلار است. مثلاً یک ارز دیجیتال باثبات دلاری (مثل تتر) پشتوانه دلار دارد و ارزش آن همواره یک دلار است.

تراکنش‌های مالی همتا به همتا درپلتفرم های دیفای

همانطور که احتمالا شنیده‌اید، در دیفای تراکنش‌ها به صورت همتا به همتا یا P2P انجام می‌پذیرد. به این معنی دو طرف یک تراکنش افرادی هستند که از قبل توافق‌های لازم را با هم انجام داده و هیچ خبری از واسطه برای انتقال بین آنها وجود ندارد. در واقع هر تراکنش مالی را که میان دو فرد یا دو شخص حقوقی بدون دخالت هیچ واسطه انجام پذیرد، می‌توان تراکنش همتا به همتا نامید که دقیقا سازوکار پلتفرم DeFi نیز به همین ترتیب است.

جایگزین شخص ثالث و ناظر در دیفای چه کسی است؟

همانطور که در پاراگراف های قبل اشاره کردیم، در پلتفرم دیفای دیگر خبری از اشخاص یا سازمان‌های ثالث برای کنترل و نظارت بر عملکرد کاربران نیست و تراکنش‌ها به صورت همتا به همتا انجام می‌پذیرد. اما سوال بسیار مهم اینجاست که قوانین در تراکنش‌ها چگونه برقرار شده و چه جایگزینی برای امنیت قراردادها و تراکنش‌ها میان کاربران استفاده می‌شود؟ سازوکار مناسب برای پیاده‌سازی اهداف مالی در این پلتفرم قراردادهای هوشمند هستند که به نوعی می‌توان آنها را جایگزینی برای موسسات مالی یا اشخاص ثالث ناظر بر یک تراکنش در نظر گرفت.

تمام مفاد مرتبط با یک فرایند مالی در قرارداد هوشمند درج شده و طرفین با قبول شرایط وارد آن می‌شوند. تا انتهای این مراوده مالی تمام شرایط طبق قوانین درج‌شده در قرارداد هوشمند انجام خواهد پذیرفت و هیچ راهی برای دور زدن این قوانین نیز وجود ندارد.

مزایا و معایب امور مالی غیر متمرکز دیفای

مزایا

• امنیت و شفافیت به معنای واقعی
• قابلیت دسترسی ساده و آسان
• کارمزد مناسب و نرخ بهره بالا
• عدم نیاز به شخص ثالث
• متن‌باز بودن

معایب

• پیچیدگی پلتفرم های دیفای
• نوسانات بالا و تا حدودی غیر متعارف
• امکان کلاهبرداری بالا است

معرفی 5 ارز پر کاربرد حوزه دیفای (Defi)

همان طور که اطلاع دارید ارزهای دیجیتال در انواع مختلف و در حوزه‌های کاربردی و کارکردی متفاوت معرفی شده و در بازار رمز ارز ها وجود دارند. هر ارز دیجیتالی بنا به اهداف درنظرگرفته‌شده از سوی تیم توسعه‌دهنده شرایط خاصی را در این بازار دنبال می‌کند. ارزهای دیجیتال حوزه دیفای نیز از جمله محبوب‌های بازار محسوب شده و می‌توانید روی آنها سرمایه‌گذاری کنید و در کنار آن از مزیت‌های پلتفرم‌های آنها برای وام‌گیری و وام‌دهی نیز بهره استفاده کنید.

میکر ( Maker )

احتمالا میکر را باید محبوب‌ترین رمز ارز حوزه دیفای تعریف کنیم. البته در حال حاضر رمز ارزهایی مانند آواکس از نظر حجم معاملات و ارزش بازار از میکر پیشی گرفته‌اند، اما پلتفرم میکر قابلیت‌های بسیار زیادی دارد که یکی از آنها امکان استفاده از آن برای وام‌دهی در بازار است.

دای ( Dai )

دای یک استیبل کوین تعریف‌شده در حوزه دیفای است. بسیاری از تحلیل‌گران بازار، دای را بهترین استیبل کوین بازار از نظر امنیتی می‌دانند که روی پروتکل میکر طراحی و پیاده‌سازی شده است. این استیبل کوین از دلار آمریکا به عنوان پشتوانه فیزیکی استفاده می‌کند.

چین لینک ( LINK )

یکی از بهترین و آینده‌دار‌ترین پلتفرم‌های حوزه دیفای چین لینک است که از آن می‌توان برای استفاده بهینه از قراردادهای هوشمند بهره برد. این پلتفرم بیشتر برای قدرت‌دهی به اوراکل‌های بلاکچین اتریوم شناخته شده و پروتکل‌های بسیار بهینه‌شده‌ای را نیز برای استفاده از قراردادهای هوشمند در نظر می‌گیرد.

یونی سوآپ ( Uni )

یکی دیگر از ارزهای دیجیتال حوزه دیفای که در زمینه صرافی‌های غیرمتمرکز به کاربران خدمات می‌دهد، یونی سوآپ است. این صرافی توکن بومی خود یعنی یونی سوآپ را نیز در بازار معرفی کرده و امکان استفاده از پلتفرم آن برای خرید ارز دیجیتال‌های مختلف وجود دارد.

آوه ( Aave )

 از بهترین و ایده آل ترین پلتفرم‌ها برای وام‌دهی در حوزه DeFi رمز ارز آوه است. البته خود این رمزارز نیز محبوبیت قابل‌توجهی داشته و به همین دلیل سرمایه‌گذاری بر روی آن نیز می‌تواند شرایط خوبی برای معامله‌گران در این بازار ایجاد نماید.

کاربردهای حوزه دیفای DeFi

با توجه به اینکه دیفای یک فناوری نسبتاً جدید است. شرکت‌ها و پروتکل‌های زیادی وارد بازار شده‌اند و امور مالی غیرمتمرکز به طور کلی در بخش‌های مختلفی از جمله پروتکل‌های وام دهی و پروتکل‌های معاملاتی پیشرفت های چشمگیری داشته است.

اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز

برنامه های غیر متمرکز ستون فقرات DeFi را تشکیل می‌دهند. DAppها بر روی یک پلتفرم منبع باز و یک شبکه همتا به همتا غیرمتمرکز ساخته شده‌اند که در آن هیچ کس کنترلی بر شبکه وجود ندارد. آن‌ها به همان روشی عمل می کنند که برنامه های معمولی کار می‌کنند. وام گرفتن، وام دادن، بیمه، پرداخت و موارد دیگر از کارکزدهای دی اپ‌ها در دیفای هستند. اکثر برنامه‌های مالی غیرمتمرکز بر روی اتریوم (دومین پلتفرم ارز دیجیتال بزرگ جهان) ساخته شده‌اند؛ زیرا استفاده از آن برای ساخت انواع برنامه‌های غیرمتمرکز آسان‌تر است و انعطاف پذیری بسیار بیشتری را ارائه می دهد.

صرافی‌های غیرمتمرکز(Dex)

صرافی های غیرمتمرکز یا DEX ها، برنامه‌هایی هستند که به کاربران امکان انجام معاملات ارزهای دیجیتال را می‌دهند. برخلاف صرافی‌های متمرکز، DEXها بدون دفتر اسناد رسمی و به روشی کاملاً غیرمتمرکز (همتا به همتا) کار می‌کنند. به این معنا که کاربران را مستقیماً به هم متصل می‌کنند تا بتوانند بدون واسطه و نظارت نهاد مرکزی ارزهای دیجیتال را خرید و فروش کنند. در صرافی‌های غیرمتمرکز علاوه بر خرید و فروش ارزهای دیجیتال مواردی هم چون بیمه نیز انجام می‌گیرد که نسبت به موسسات سنتی دارای هزینه و ریسک کمتری است. قیمت دارایی‌ها در DEXها معمولاً توسط بازارسازان خودکار (AMM) تعیین می‌شود. پروتکل‌هایی که در قراردادهای هوشمند بلاک چین نوشته شده‌اند و از فرمول‌های ریاضی برای تعیین قیمت استفاده می‌کنند.  کارمزد معاملات در این صرافی‌ها کمتر است و به دلیل وجود قراردادهای هوشمند، بسیار ایمن هستند. تعدادی از بهترین صرافی های غیرمتمرکز عبارتند از: یونی سواپ (uniswap)و پنکیک سواپ (pancakeswap).

استیبل کوین‌ها

استیبل کوین‌ها ارزهای دیجیتالی هستند که به قیمت یک دارایی واقعی و پایدار مانند دلار آمریکا وابسته هستند تا بازار را تحت کنترل نگه دارند. استیبل کوین‌ها به سهولت منتقل شوند و با ارائه ثبات قیمت و نوسانات کم، به کاربران در حفظ ارزش سرمایه خود در بازار ارزهای دیجیتال کمک می‌کنند. استیبل کوین ها در حوزه های مختلف DeFi مانند استخرهای نقدینگی، نقش اساسی دارند. هدف استیبل کوین‌ها ایجاد ثبات است. برخی از بهترین استیبل کوین‌ها عبارتند از: تتر (USDT)، یو اس دی کوین (USDC)، بایننس یو اس دی (BUSD) و دای (DAI).

پلتفرم‌های وام دهی

پروتکل‌های وام دهی یکی از محبوب‌ترین برنامه ها در اکوسیستم DeFi هستند. این پلتفرم‌ها از قراردادهای هوشمند برای جایگزینی واسطه‌هایی مانند بانک‌هایی که وام‌دهی را مدیریت می‌کنند، استفاده می‌کنند و  وام گیرندگان را به وام دهندگان ارزهای دیجیتال متصل می‌کنند. استقراض و وام های باز و غیرمتمرکز مزایای بسیاری نسبت به سیستم اعتباری سنتی دارند. این موارد شامل تسویه معاملات فوری، امکان وثیقه دارایی های دیجیتال، عدم بررسی اعتبار و استانداردسازی در آینده است. وام دهی با استفاده از پروژه‌های دیفای به این صورت است که کاربران سرمایه دیجیتالی خود را در اختیار وام گیرنده ها قرار می‌دهند و در ازای آن سود دریافت می‌کنند. پروتکل وام دهی به طور خودکار پرداخت‌های نرخ بهره را در بازه‌های زمانی کوتاه به وام دهندگان توزیع می‌کند. پروتکل وام دهی و استقراض روی بلاکچین انجام می‌شود و از این لحاظ ایمن، شفاف، ارزان و با ریسک کمتر است.

جمع بندی

همانطور که می‌دانید، دیفای یا امور مالی غیر متمرکز پتانسیل لازم برای ایجاد انقلاب در سیستم‌های مالی سنتی جهان را دارد. با پیاده‌سازی DeFi دیگر افراد برای انجام اموری مانند دریافت وام، بیمه و انجام پرداخت‌های خود وابسته به نهادهای متمرکز نخواهند بود. از سوی دیگر تکتولوژی بلاک چین که ساختاری کاملا غیر متمرکز دارد، استفاده از Dapp ها را در بستر پلتفرم‌های دیفای بسیار ساده و آسان کرده است. بنابراین کاربران می‌توانند در بستری امن و قابل اطمینان، از خدمات امور مالی غیر متمرکز بهره‌مند شود.

با توجه به اینکه دیفای به عنوان یکی از سیستم‌های مالی نوظهور شاخته می‌شود، مشکلات و ایرادات سیستمی و ساختاری در آن به چشم می‌خورد. برای مثال قراردادهای هوشمند باید بسیار دقیق و بدون هیچ ایرادی نوشته شوند تا هیچ مشکلی در فرآیند اجراسازی به وجود نیاید. به طور کلی با توجه به قابلیت‌های DeFi احتمال رشد و پیشرفت آن وجود دارد. اما شما هومورویی های عزیز حتما در سرمایه گذاری و معامله این پروژه مدیریت سرمایه و ریسک را رعایت کنید.