بیت کوین چیست؟

بیت کوین چیست؟

 ارز دیجیتال بیت کوین (Bitcoin) در طی سال های اخیر به‌عنوان یکی از مهم ترین رمزارزها در جهان، توجه زیادی از افراد را به خود جلب کرده است. اگر نیاز به یک توضیح کامل درباره این ارز دیجیتال و نحوه‌ی عملکرد آن دارید، با هومورو تا آخر این مقاله همراه باشید.

بیت کوین (bitcoin) که به اختصار با نماد btc یا ₿ نمایش داده می‌شود در حقیقت شکل دیجیتالی از پول نقد است با این تفاوت مهم که از سوی هیچ‌گونه دولت، قدرت، بانک مرکزی یا نهاد نظارتی عرضه نشده و کنترل و نظارت نمی‌شود. در واقع، عمده‌ترین دلیل به وجود آمدن بیت کوین همین موضوع است که هیچ دولت یا قدرت سیاسی قادر به کنترل آن و نظارت بر فرایندهای آن نیست.

پیش از بیت کوین نیز ارزهای دیجیتال – به مفهوم خاص آن که digital currency‌ است – وجود داشتند. سال‌ها است که همه ما ارزهای دیجیتال را در کیف پول‌ها و برنامه‌های بانکداری موبایلی خود مورد استفاده قرار می‌دهیم.

تعاریف بیت‌کوین

بیت کوین یک ارز دیجیتال همتا به همتا (peer to peer) است که:

• قابلیت سانسور ندارد
• امکان بیش از یک‌بار خرج کردن آن وجود ندارد
• تراکنش‌های آن در هر زمان و در هر مکان قابل اجرا هستند
• سوابق همه تراکنش‌های مربوط به آن نیز ذخیره‌سازی می‌شوند

ضمن این‌که همه این سوابق برای همه اعضای شبکه قابل دسترسی هستند و امکان حذف یا تغییر ندارند. بیت کوین یک ارز رمزنگاری شده است که از فناوری بلاکچین (blockchain) استفاده می‌کند و غیرمتمرکز (decentralized) است.

اگر بخواهید از یک فروشگاه اینترنتی کالایی را خریداری کنید، اطلاعات مالی و هویتی شما در اختیار وب‌سایت پذیرنده، درگاه بانکی و حتی شرکت ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی قرار خواهد گرفت. بسیاری از متخصصان حوزه فناوری، مدافعان حریم خصوصی و کاربران پلتفرم‌های اینترنتی نسبت به این وضع معترض هستند. سوالی که این افراد مطرح می‌کنند این است که چرا باید اطلاعات مالی و هویتی در زمان خرید افشا شوند و در اختیار افراد زیادی قرار بگیرد؟

افشای چنین اطلاعاتی زمینه را برای سواستفاده‌ها و جرایم اینترنتی فراهم خواهد کرد. کاربران به ابزار و پولی نیاز دارند که بدون نیاز به ارائه اطلاعات مالی و شخصی بتواند هزینه خدمات و کالا را پرداخت کند. سال‌های زیادی این ایده در میان متخصصان حوزه فناوری نقد و بررسی شد. نتیجه این بحث‌ها پیدایش ارز دیجیتالی به نام بیت کوین بود.

بیت کوین (BTC) در سال 2009 میلادی با ساختاری متن‌باز به دنیا معرفی شد. Bitcoin یک ارز دیجیتال است؛ یعنی برخلاف پول نقد وجود خارجی و ماهیت فیزیکی ندارد و موجودیت آن فقط به صورت الکترونیکی است. هر واحد از bitcoin منحصر به فرد است و قابلیت کپی یا حذف شدن از شبکه را ندارد.

بیت کوین غیرمتمرکز (Decentralized) است؛ به این معنی که هیچ سازمان یا نهاد دولتی و حکومتی مانند بانک مرکزی آن را کنترل نمی‌کند. با این وجود شبکه Bitcoin با نظمی مثال‌زدنی و به دور از هرگونه بی‌قانونی عمل می‌کند. این شبکه از هزاران کامپیوتر و سخت‌افزار پردازشی تشکیل شده که در سرتاسر دنیا فعال هستند. به هر یک از این کامپیوترهاNode یا گره شبکه گفته می‌شود.

تاریخچه پیدایش بیت کوین

در اینجا قصد داریم که برای آشنایی هر چه بیشتر شما هومورویی های عزیز با پادشاه ارز های دیجیتال به بررسی اجمالی تاریخچه بیت کوین بپردازیم:

سال ۲۰۰۸: ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) وایت پیپر بیت کوین را منتشر کرد.

ژانویه ۲۰۰۹: اولین استخراج بیت کوین و اولین تراکنش بین ناکاموتو و هال فینی (Hal Finney) انجام شد.

سال ۲۰۱۰: لازلو هانیچ (Laszlo Hanyecz) اولین خرید با بیت کوین در دنیای واقعی را انجام داد و دو پیتزا در ازای ۱۰٬۰۰۰ واحد BTC گرفت. این اتفاق بعدها به روز پیتزای بیت کوین معروف شد.

سال ۲۰۱۱: قیمت بیت کوین از ۱ دلار عبور کرد.

نوامبر ۲۰۱۲: اولین هاوینگ بیت کوین (Bitcoin Halving) اتفاق افتاد.

سال ۲۰۱۳: قیمت بیت کوین به بیش از ۱٬۰۰۰ دلار افزایش یافت.

سال ۲۰۱۴: صرافی مت گاکس (Mt. Gox)، یک صرافی بزرگ بیت کوین، دچار هک شده و ورشکست شد و قیمت بیت کوین کاهش پیدا کرد.

جولای ۲۰۱۶: دومین هاوینگ بیت کوین اتفاق افتاد.

سال ۲۰۱۷: رالی قابل توجه دیگری قیمت بیت کوین را به ۲۰٬۰۰۰ دلار نزدیک کرد.

مه ۲۰۲۰: سومین هاوینگ بیت کوین اتفاق افتاد.

سال ۲۰۲۱: کشور السالوادور رسماً بیت کوین را به عنوان ارز قانونی معرفی کرد.

اکتبر 2021: اولین صندوق ETF بر پایه بیت کوین راه‌اندازی شد.

نوامبر 2021: قیمت بیت کوین به رکورد تاریخی ۶۹ هزار دلار رسید.

دسامبر 2021: قیمت بیت کوین پس از اعلام کاهش نرخ بیکاری ۱۰ درصد سقوط کرد.

ژانویه 2022: با وجود کاهش قابل توجه قیمت بیت کوین اما موجودی ماینرها به بالاترین نرخ ۶ ماه اخیر رسید.

فوریه 2022: روند نزولی BTC ادامه داشت. جنگ اوکراین و روسیه نیز باعث تشدید کاهش قیمت شد.

مارس ۲۰۲۴: بیت کوین به بالاترین قیمت خود (بیش از ۷۳ هزار دلار) تا زمان نگارش این مقاله رسید.

آوریل ۲۰۲۴: چهارمین هاوینگ بیت کوین.

ویژگی‌های بیت کوین چیست؟

همان طور که میدانید بیت کوین از‌لحاظ کارکردی درست مانند همین پولی است که به‌خوبی آن را می‌شناسیم. از این لحاظ، بیت کوین ابزاری برای انتقال ارزش و واسطه‌ای برای مبادله کالا و خدمات است؛ اما ماهیت بیت کوین با پول رایج که به آن ارز فیات می‌گوییم، تفاوت‌هایی جدی دارد. برای اینکه بهتر بدانیم بیت کوین چیست و ماهیت آن را درک کنیم، در‌ادامه ویژگی‌های آن را شرح خواهیم داد:

غیرمتمرکز بودن

اصطلاح غیرمتمرکز بدین‌معناست که چیزی به‌طورگسترده‌ای توزیع شده و مکان یا نهاد متولی واحد و متمرکزی نداشته باشد. فناوری و زیرساختی هم که بر تولید و عرضه و تأمین امنیت بیت کوین حاکم است، به نهاد متمرکزی مثل بانک‌های مرکزی یا حکومت‌ها وابسته نیست.

شبکه بیت کوین کاملاً عمومی است و هرکسی در هرجای جهان فقط با کامپیوتر و اتصال اینترنت می‌تواند به آن متصل شود و نسخه‌ای از آن را داشته باشد.

مدیریت و اداره شبکه بیت کوین نیز غیرمتمرکز و دراختیار مشارکت‌کنندگان شبکه است. بیت کوین منبع‌باز (Open-Source) است و همه می‌توانند منبع کد آن را ببینند. ناگفته نماند تغییراتی که برای اداره بهتر بیت کوین نیاز باشد، با رأی‌گیری در میان مشارکت‌کنندگان تصویب و اِعمال می‌شود.

محدودیت در عرضه

یکی از ویژگی‌های مهم بیت کوین محدودیت عرضه آن است. بیت کوین به‌گونه‌ای برنامه‌نویسی شده است که درنهایت فقط ۲۱میلیون واحد از آن منتشر خواهد شد؛ یعنی پس از انتشار این تعداد بیت کوین، دیگر بیت کوین جدیدی تولید نمی‌شود.

این محدودیت به مهم‌ترین دغدغه ساتوشی ناکاموتو بازمی‌گردد که چاپ بی‌رویه پول به‌وسیله دولت‌ها بود. بانک‌های مرکزی هرزمان که حکومت بخواهد، بدون ضابطه‌ پول جدید چاپ می‌کنند و این مسئله باعث کاهش ارزش پول می‌شود؛ همان چیزی که به آن «تورم» می‌گوییم. این در حالی است که هیچ‌کسی نمی‌تواند بیت کوین را به تعداد دلخواه تولید کند.

عدم امکان جعل شدن

پایگاه داده بیت کوین یا بلاک چین مانند دفتر‌کل حسابداری است که هرکسی می‌تواند یک نسخه از آن را داشته باشد؛ به‌همین‌‌دلیل، به آن دفتر‌کل توزیع‌شده (DLT) هم می‌گویند. حالا تصور کنید که صدهاهزار یا حتی میلیون‌ها نفر هرکدام یک نسخه از این دفتر‌کل را دارند و هروقت تراکنش جدیدی در شبکه ثبت می‌شود، همه آنان نسخه خود را به‌روز می‌کنند.

بیت کوین با استفاده از این فناوری امکان هرگونه جعل و اِعمال تغییر خودسرانه در این دفترکل را از بین برده است. درواقع، اگر کسی بخواهد تراکنشی را جعل یا تغییری در دفتر‌کل ایجاد کند، باید آن را در همه نسخه‌های دیگر هم اِعمال کند؛ کاری که عملاً غیرممکن است.

حمل و جابه‌جایی آسان

بیت کوین روی شبکه بلاک چین قرار دارد و کلید دسترسی شما به آن عبارتی رمزنگاری‌شده به نام «کلید خصوصی» است که مانند رمز حساب بانکی عمل می‌کند. شما می‌توانید این عبارت را در کیف پول نرم‌افزاری روی موبایل یا لپ‌تاپ یا در کیف پول سخت‌افزاری شبیه به حافظه فلش ذخیره کنید. حتی می‌توانید آن را روی تکه‌ای کاغذ بنویسید و در جیبتان بگذارید. از این هم ساده‌تر، حتی می‌توانید کلید خصوصی خود را حفظ کنید.

با این امکان، هر‌جای دنیا که بروید و حتی از کره زمین هم خارج شوید، کافی است اتصال اینترنت داشته باشید؛ چراکه بیت کوین‌هایتان در مشتتان است؛ نه بانکی لازم دارید، نه ارسال رمز با پیامک، نه احراز هویت، نه دسترسی به حواله بین‌بانکی یا سیستم سوئیفت (SWIFT) و مانند آن. به‌راحتی می‌توانید از چند دلار تا میلیاردها دلار بیت کوین را با خود جابه‌جا کنید یا با کارمزدی اندک به دیگری انتقال دهید.

تراکنش‌های نیمه‌ناشناس

عناصر اصلی هر تراکنش در بیت کوین عبارت‌اند از: فرستنده و گیرنده و مقدار بیت کوین انتقالی. در تراکنش‌های بیت کوین، تنها چیزی که از فرستنده و گیرنده ثبت می‌شود، آدرس کیف پول آن‌هاست و اطلاعاتی که نشان‌دهنده هویت فرستنده یا گیرنده باشد، در دفترکل بیت کوین ثبت نمی‌شود؛ ازاین‌رو، تراکنش‌های بیت کوین نه کاملاً ناشناس هستند و نه کاملاً شناسایی‌شدنی.

تک‌تک بیت کوین‌های انتقالی را می‌توان تا اولین تراکنش آن ردیابی کرد و درعین‌حال، نمی‌توان فهمید که دقیقاً چه کسی در این انتقال‌ها ایفای نقش کرده است؛ به‌همین‌‌دلیل، تراکنش‌های بیت کوین را «نیمه‌ناشناس» توصیف می‌کنند.

 تراکنش‌های برگشت‌ناپذیر

اگر به‌خاطر بیاورید، گفتیم که فرد یا نهاد مشخصی بیت کوین را اداره نمی‌کند؛ بلکه شبکه‌ای از کامپیوترها در سراسر جهان این کار را انجام می‌دهند. ازاین‌رو، در شبکه بیت کوین وقتی تراکنشی ثبت شد، دیگر هیچ‌کسی نمی‌تواند آن را لغو کند یا بازگرداند. حتی اگر کسی بیت کوین را به آدرسی اشتباه ارسال کند، دیگر باید قید پول خود را بزند؛ مگر‌آنکه طرف دیگرِ مبادله (گیرنده) خودش در تراکنشی جدید این کار را انجام دهد.

  خالق بیت کوین ناشناس است

بیت کوین را هویت ناشناسی با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» ایجاد کرده است. هیچ‌کسی نمی‌داند که ناکاموتو کیست یا یک نفر بوده است یا یک گروه. حدس‌وگمان‌های زیادی درباره هویت ناکاموتو مطرح شده است؛ اما هیچ‌یک از این فرضیه‌ها به اثبات نرسیده و هویت سازنده بیت کوین همیشه یک راز باقی مانده است.

استخراج بیت کوین (Bitcoin Mining) چگونه است؟

در شبکه بیت کوین برای تایید تراکنش به جای استفاده از سروری مرکزی از نودهای پردازشگر استفاده می‌شود. در این شبکه هر نود باید تراکنش‌های مشخصی را پردازش کند. بنابراین به جای سیستم‌های مرکزی از فرایند خودکنترلی استفاده می‌شود.

استخراج‌کنندگان باید تابع هش را حل کنند. با حل تابع هش بلاک جدیدی ایجاد خواهد شد. در شبکه بیت کوین زمان تقریبی تشکیل هر بلاک حدود 10 دقیقه در نظر گرفته شده است و اگر قدرت پردازش نودهای شبکه بیشتر باشد بلاک ها ممکن است در زمان کوتاهتری ایجاد شود. در آن صورت شبکه به صورت خودکار تابع هش را پیچیده تر می کند تا حل آن نیاز به زمان بیشتری داشته باشد و زمان تشکیل هر بلاک در محدوده 10 دقیقه حفظ شود. به این فرایند افزایش سختی شبکه می گویند و به همین دلیل است که در گذشته میتوانستید با یک کامپیوتر شخصی به استخراج بیت کوین بپردازید.

اما امروز با افزایش تعداد و قدرت پردازش ماینرها، سختی شبکه بالا رفته و دیگر با سیستم های معمولی فرایند استخراق ممکن نخواهد بود. پس از ایجاد هر بلاک تعدادی BTC به استخراج‌کنندگان به عنوان پاداش تعلق خواهد گرفت. این پاداش با 50 واحد BTC شروع شد و طبق الگوریتم شبکه، پاداش استخراج کنندگان هر ۴ سال یکبار نصف خواهد شد که به این رویداد هاوینگ بیت کوین (Halving) می گویند و در حال حاضر پاداش استخراج کنندگان 6.25 واحد BTC است.

الگوریتم اجماع شبکه بیت کوین را اثبات کار یا Proof of work می‌نامند. الگوی اثبات کار را به اختصار با نمادا PoW نمایش می‌دهند. شبکه‌های بلاک چین برای تامین امنیت شبکه، تولید بلاک‌های جدید و پردازش تراکنش‌ها باید از الگوهای اجماع استفاده کنند. با توجه به این که شبکه Bitcoin بر اساس فرایندهای پردازشی و استفاده از قدرت سخت‌افزارها مدیریت می‌شود، نام الگوی اجماع این شبکه را اثبات کار نامیده‌اند.

برای استخراج BTC از ماینرهای گرافیکی یا ای‌سیک‌ها (ASIC) استفاده می‌شود. ماینرهای گرافیکی توان پردازشی کمتری دارند و به همین دلیل در سال‌های گذشته کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. ای‌سیک ماینرها یا Application-Specific Integrated Circuits سخت‌افزارهایی هستند که توان پردازشی بسیار بالایی داشته و برای تکرار یک فرایند خاص برنامه‌نویسی می‌شوند. از عبارت دستگاه استخراج بیت کوین نیز برای معرفی ای‌سیک ماینرها استفاده می‌شود.

امروزه عملیات استخراج بیت کوین بسیار دشوار شده است. کشورهای زیادی قوانین محدودکننده یا منع‌کننده‌ای برای استخراج بیتکوین تصویب کرده‌اند. از طرفی برای شروع فرایند استخراج به ماینرهای پرقدرتی نیاز است که هزینه‌های مربوط به خرید و تامین انرژی آن‌ها سرسام‌آور است. به این موارد کاهش قیمت بیت کوین طی ماه‌های گذشته را نیز اضافه کنید. در نتیجه این روزها اقدام برای استخراج BTC چالش‌های زیادی خواهد داشت. به همین دلیل قبل از خرید دستگاه بیت کوین باید به کمک ماشین حساب بیت کوین میزان درآمد احتمالی تخمین زده شود. گرچه قیمت لحظه ای بیت کوین دائما در حال نوسان است اما به کمک این ماشین حساب‌ها می‌توان چشم‌اندازی مناسب از فعالیت ماینینگ به دست آورد.

مزایا و معایب استفاده از بیت کوین

مزایا

• بیت کوین قدرت را به مردم باز می‌گرداند؛ زیرا غیرمتمرکز است و پشتوانه آن مردم هستند. در حقیقت دولت‌ها کنترلی روی این ارز نمی‌توانند داشته باشند.
• با استفاده از ارز دیجیتال بیت کوین می‌توان به طور آزادانه مبادلات بین‌المللی انجام داد.
• امنیت و سطح حریم خصوصی شبکه Bitcoin و بستر بلاک چین بسیار بالاتر از سامانه‌های متمرکز خواهد بود.
• هزینه‌های کارمزد تراکنش‌های بیت کوین نسبت به پلتفرم‌های متمرکز بسیار کمتر است.

معایب

• کار با صرافی‌ها و کیف پول‌های رمزارزی به آسانی بسترهای متمرکز و سیستم‌های سنتی نیست.
• نوسان قیمت بیت کوین بسیار بیشتر از ارزهای ملی و فیات است.
• سرعت انتقال در شبکه بیت کوین به نسبت سیستم‌های بانکی و سامانه‌های معاملاتی متمرکز کمتر است.
• ذخیره و مدیریت دارایی به کمک کدها و رمزهای خصوصی انجام می‌شود و با فراموشی رمزها ممکن است کل دارایی از بین برود.

روش‌های نگهداری بیت کوین

برای خرید و فروش یا ذخیره‌سازی BTC می‌توان از بسترهای مختلفی استفاده کرد. اولین گزینه برای خرید بیت کوین صرافی‌های ایرانی است. به کمک صرافی‌های ایرانی می‌توان هزینه خرید را با کارت‌های بانکی پرداخت کرد.

برخی دیگر از صرافی‌های بین‌المللی برای خرید بیت کوین استفاده می‌کنند. خرید از صرافی‌های بین‌المللی نیاز به کارت‌های اعتبار بین‌المللی مثل مسترکارت دارد. در صورتی که به چنین کارت‌های دسترسی ندارید باید ابتدا در صرافی‌های ایران دارایی خود را به تتر یا سایر ارزهای دیجیتال تبدیل کرده و سپس آن را به بسترهای خارجی انتقال دهید.

یکی دیگر از گزینه‌های محبوب برای خرید و فروش این ارز دیجیتال، کیف پول‌ بیت کوین است. کیف پول‌های ارز دیجیتال به دو دسته نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تبدیل می‌شوند.

کیف پول‌های نرم‌افزاری بیت کوین

کیف پول‌های نرم‌افزاری برای پردازش تراکنش‌ها باید به اینترنت متصل شوند. کیف پول‌ موبایلی، تحت وب یا نرم‌افزارهای دسکتاپی در این دسته قرار می‌گیرند. رابط کاربری جذاب و آسان، پردازش سریع، دسترسی راحت، رایگان بودن و پشتیبانی از رمزارزهای متنوع از مزیت‌های کیف پول‌های نرم‌افزاری است. با توجه به نیاز دائمی این نرم‌افزارها به اینترنت، از آن‌ها با نام کیف پول گرم یا هات ولت (hot wallet) یاد می‌شود. از معایب این کیف پول‌ها نیز می‌توان به امنیت کم به دلیل نیاز همیشگی به اینترنت اشاره کرد. تراست ولت (TrustWallet)، متامسک (MetaMask)، اتمیک (Atomic)، اکسودوس (Exodus) و … از معروف‌ترین کیف پول‌های نرم‌افزاری هستند.

 

کیف پول‌های سخت‌افزاری بیت کوین

کیف پول‌های سخت‌افزاری شامل یک سخت‌افزار کوچک به همراه نرم‌افزاری برای نصب روی سیستم کامپیوتری هستند. برای تهیه این کیف پول‌ها باید سخت‌افزار خریداری شود. سخت‌افزار معمولا به اندازه یک فلش است. این ولت‌ها برای مدیریت یا نقل و انتقال دارایی به اینترنت نیاز ندارند. از همین رو کلد ولت (cold wallet) نامیده می‌شوند. به دلیل وجود سخت‌افزار امنیت این کیف پول‌ها بسیار زیاد است. امنیت بالا و عدم نیاز به اینترنت مهمترین مزیت‌های این ولت‌ها محسوب می‌شود. رابط کاربری نه چندان جذاب، کندی فرایندها و گران بودن سخت‌افزار نیز جزو معایب ولت‌های سخت‌افزاری محسوب می‌شود. لجر (Ledger) و ترزور (Trezor) مشهورترین برندهای تولید‌کننده ولت‌های سرد هستند.

جمع بندی

پس از سال‌ها بیت کوین توانسته خودش را به عنوان یک دارایی ارزشمند در ذهن مردم سراسر دنیا جا بیندازد. گرچه این مرزارز هنوز مخالفانی دارد اما حالا منتقدان در اقلیت قرار دارند. طرفداران Bitcoin پیش‌بینی می‌کنند این ارز دیجیتال بزودی رکوردهای جدیدی را ثبت کند و به مرز ۱۰۰ هزار دلار برسد. هیچ کس نمی‌تواند پیش‌بینی دقیقی از آینده بیت کوین داشته باشد اما اگر به روندی که این پدیده اقتصادی تا امروز طی کرده نگاه کنیم، متوجه می‌شویم شانس پرواز نمودار قیمت BTC بسیار بیشتر از افول آن است.

در صورت داشتن هر گونه سوال یا نیاز به مشاوره در زمینه بازار های مالی میتوانید به اکانت زیر در تلگرام پبام بدید.