استیبل کوین الگوریتمی یکی از جدیدترین نوآوری‌های دنیای ارزهای دیجیتال هستند که با هدف حفظ ثبات قیمت بدون نیاز به پشتوانه مستقیم دارایی‌های سنتی طراحی شده‌اند. برخلاف استیبل کوین‌های سنتی که با وثیقه‌های فیات یا رمزارزی پشتیبانی میشوند، استیبل کوین‌های الگوریتمی از قراردادهای هوشمند و مکانیزم‌های تنظیم عرضه و تقاضا برای حفظ ارزش خود استفاده می‌کنند. استیبل‌کوین‌های الگوریتمی نوعی ارز دیجیتال هستند که برای حفظ قیمت ثابت طراحی شده‌اند و معمولاً به ارزهای ثابتی مانند دلار آمریکا متصل میشوند، بدون اینکه به دارایی‌های واقعی به عنوان وثیقه متکی باشند. برخلاف استیبل کوین‌های سنتی که ذخایر دارایی‌هایی مانند اوراق قرضه یا فلزات گران‌بها را برای حمایت از ارزش خود نگه می‌دارند، استیبل کوین‌های الگوریتمی، از الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند برای تنظیم پویا عرضه و تقاضا برای دستیابی به ثبات قیمت استفاده می‌کنند.
در این مقاله با هومورو همراه باشید، تا به‌صورت جامع به بررسی استیبل کوین‌های الگوریتمی، نحوه عملکرد آن‌ها، مزایا، معایب و چالش‌های پیش‌روی این نوع از دارایی‌های دیجیتال بپردازیم.
استیبل کوین چیست؟
استیبل کوین نوعی ارز دیجیتال است که با هدف کاهش نوسانات قیمتی در بازار کریپتوکارنسی طراحی شده است. این ارزها معمولاً به دارایی‌های پایداری مانند دلار آمریکا، یورو یا طلا متصل هستند. دسته‌بندی کلی استیبل کوین‌ها شامل:
- استیبل کوین‌های با پشتوانه فیات (Fiat-backed)
- استیبل کوین‌های با پشتوانه رمزارزی (Crypto-backed)
- استیبل کوین‌های بدون پشتوانه یا الگوریتمی (Algorithmic Stablecoins)
در این مقاله، به طور کامل ما به نوع سوم، یعنی استیبل کوین‌های الگوریتمی می‌پردازیم.
استیبل کوین الگوریتمی چیست؟
استیبل کوین‌های الگوریتمی نوعی استیبل کوین هستند که قیمت خود را از طریق الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند حفظ می‌کنند. این نوع استیبل کوین‌ها به جای استفاده از پشتوانه مستقیم، از مدل‌های اقتصادی و سیاست‌های پولی مشابه بانک‌های مرکزی استفاده می‌کنند تا میزان عرضه توکن را متناسب با تقاضا تنظیم کنند. هدف اصلی آن‌ها حفظ ارزش یک واحد ارز دیجیتال در برابر یک دارایی خاص (مانند دلار آمریکا) بدون نیاز به ذخیره‌سازی فیزیکی آن دارایی است. به عنوان مثال برای ثابت نگه‌داشتن قیمت یک استیبل کوین معمولی مثل «تتر» (USDT) شرکت ارائه‌دهنده آن به ازای هر تتر ضرب شده معادل دلاری آن را در بانک ذخیره کرده یا از دارایی‌های دیگر برای تامین ارزش واقعی آن استفاده می‌کند. در حالی که در استیبل کوین‌های الگوریتمی چنین نیست و ثابت باقی ماندن ارزش آن‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند و برنامه‌های تشویقی کاربران محقق می‌شود.
نحوه عملکرد استیبل کوین‌های الگوریتمی چگونه است؟
استیبل کوین‌های الگوریتمی معمولاً از مکانیسم‌های زیر برای حفظ ثبات خود استفاده می‌کنند:
مدل افزایش و کاهش عرضه
زمانی که قیمت استیبل کوین از مقدار مشخصی (معمولاً ۱ دلار) فراتر می‌رود، سیستم به‌صورت خودکار عرضه را افزایش می‌دهد. برعکس، اگر قیمت کاهش یابد، مقدار توکن‌ها را کاهش می‌دهد تا تعادل دوباره برقرار شود.
استفاده از توکن‌های مکمل
برخی از پروژه‌های استیبل کوین الگوریتمی از توکن‌های مکمل برای تنظیم عرضه استفاده می‌کنند. برای مثال، کاربران می‌توانند استیبل کوین‌های خود را با توکن دیگری مبادله کنند که بعداً در صورت افزایش قیمت، به آن‌ها سود بازگردانده شود.
سوزاندن (Burning) و مینت کردن (Minting)
استیبل کوین‌های الگوریتمی اغلب دارای مکانیزمی برای سوزاندن توکن‌های اضافی در زمان کاهش قیمت و ایجاد توکن‌های جدید در زمان افزایش قیمت هستند.
در کل بسیاری از استیبل کوین‌های الگوریتمی از قوانین ساده عرضه و تقاضا برای حفظ ارزش خود استفاده می‌کنند. نحوه کار استیبل کوین‌های الگوریتمی را به طور خلاصه می‌توان بدین شکل توضیح داد: زمانی که قیمت استیبل کوین الگوریتمی از ۱ دلار بالاتر می‌رود، منطق برنامه تعداد موجودی توکن‌ها را افزایش می‌دهد تا فشار فروش ایجاد شده و قیمت به ۱ دلار برگردد. به همین ترتیب زمانی که قیمت به زیر ۱ دلار می‌رسد الگوریتم مورد نظر توکن‌ها را از بازار خریداری کرده و می‌سوزاند تا با کاهش عرضه فشار خرید ایجاد شود. بدین ترتیب قیمت استیبل کوین الگوریتمی دوباره به سمت ۱ دلار حرکت می‌کند.
نمونه‌هایی از استیبل کوین‌های الگوریتمی
DAI
یکی از شناخته‌شده‌ترین استیبل کوین‌های غیرمتمرکز که از مدل وثیقه‌گذاری بیش از حد استفاده می‌کند، اما برخی از ویژگی‌های الگوریتمی را نیز دارد.
TerraUSD (UST)
یک استیبل کوین الگوریتمی که با همکاری توکن LUNA کار می‌کرد اما در سال ۲۰۲۲ سقوط بزرگی را تجربه کرد.
FRAX
یک استیبل کوین نیمه‌الگوریتمی که ترکیبی از وثیقه‌گذاری و مکانیسم‌های الگوریتمی را برای ثبات ارزش استفاده می‌کند.
مزایا و معایب استیبل کوین‌های الگوریتمی
مزایا
- عدم نیاز به پشتوانه سنتی: برخلاف استیبل کوین‌های سنتی، نیازی به ذخایر فیات یا رمزارزی ندارند.
- شفافیت و خودکارسازی: تمامی فرآیندهای تنظیم عرضه توسط قراردادهای هوشمند و الگوریتم‌ها اجرا می‌شود.
- مقاومت در برابر سانسور: به دلیل عدم وابستگی به سیستم‌های مالی متمرکز، کمتر در معرض تحریم و کنترل‌های دولتی قرار می‌گیرند.
معایب
- ریسک نوسان شدید: اگر الگوریتم‌ها کارایی لازم را نداشته باشند، ارزش توکن ممکن است به شدت کاهش یابد.
- چالش‌های مقیاس‌پذیری: برخی از مدل‌های الگوریتمی ممکن است در بازارهای با نقدینگی پایین دچار مشکل شوند.
- اعتماد کاربران: پذیرش عمومی این نوع استیبل کوین‌ها نیاز به زمان و اثبات عملکرد صحیح دارد.
آینده استیبل کوین‌های الگوریتمی چگونه است؟
- افزایش پذیرش در دیفای (DeFi): این نوع استیبل کوین‌ها می‌توانند نقش مهمی در پروتکل‌های وام‌دهی و ییلد فارمینگ داشته باشند.
- توسعه مدل‌های ترکیبی: ترکیب وثیقه‌گذاری با الگوریتم‌های پویا می‌تواند به بهبود ثبات کمک کند.
- بهبود الگوریتم‌های تنظیم عرضه و تقاضا: به کارگیری هوش مصنوعی و داده‌های زنده بازار می‌تواند سیستم‌های استیبل کوین‌های الگوریتمی را هوشمندتر کند.
بررسی چالش‌های پیش‌روی استیبل کوین‌های الگوریتمی
حملات سفته‌بازی
برخی از سرمایه‌گذاران می‌توانند از ضعف‌های الگوریتم برای کاهش ارزش استیبل کوین سوءاستفاده کنند.
ریسک‌های فنی
خطا در قراردادهای هوشمند یا حملات هکری می‌تواند باعث از بین رفتن سرمایه کاربران شود.
عدم پذیرش توسط قانون‌گذاران
دولت‌ها و نهادهای مالی جهانی هنوز به این نوع استیبل کوین‌ها اعتماد کامل ندارند و ممکن است قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای آن‌ها وضع کنند.
جمع بندی
استیبل کوین‌های الگوریتمی یکی از نوآوری‌های جذاب در دنیای ارزهای دیجیتال هستند که پتانسیل بالایی برای ایجاد یک سیستم مالی غیرمتمرکز دارند. با این حال، چالش‌های فراوانی نیز پیش روی این فناوری است که باید با دقت مورد بررسی قرار گیرد. اگر توسعه‌دهندگان بتوانند مشکلات مقیاس‌پذیری و ریسک‌های بازار را کاهش دهند، آینده روشنی در انتظار این حوزه خواهد بود. به طور کلی استیبل کوین‌های الگوریتمی نوع خاصی از رمزارزهای با ارزش ثابت هستند که به جای یک شرکت مرکزی، الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند وظیفه‌ی حفظ ارزش آن‌ها را برعهده دارند. برخلاف استیبل کوین‌های معمولی مثل تتر که چندین سال است موفق به حفظ ارزش ۱ دلاری خود شده‌اند، بسیاری از استیبل کوین‌های الگوریتمی به دلایل مختلف با شکست مواجه شده و ارزش ۱ دلاری خود را از دست داده‌اند. با این حال نمونه‌های موفقی مثل استیبل کوین الگوریتمی دای نیز وجود دارند که در این زمینه موفق عمل کرده‌اند.
